نمایش غیر واقعی از جامعه ای فاقد ارزش های اخلاقی! + فیلم

سینما با هدف سرگرمی به وجود آمد و این خصیصه در طول تاریخ، الهام بخش فیلم های سینمایی در همه دنیا است به ویژه در هالیوود که خود را پرچم دار سرگرمی در هنر هفتم می داند. در این میان موضوعات فرهنگی و اخلاقی در کمترین درجه اهمیت قرار داشته و دارد. ویژگی سرگرمی در سینمای ایران نیز تا پیش از انقلاب اسلامی دلیل اولیه ساخت آثار سینمایی بود؛ کارهایی که عمدتاً آنها را با عنوان فیلمفارسی می شناسیم. 

با پیروزی انقلاب اسلامی این رویکرد تغییر کرد و فرهنگ و اخلاق همسان با سرگرمی اهمیت پیدا کردند. این همسانی باعث شد در دهه 60 اتفاقات خوبی در تمامی ژانرها تجربه شود هرچند در آن زمان نیز رگه هایی از فیلمفارسی قابل مشاهده بود. به هرحال با گذر دهه ها، هم ترازی اخلاق با سرگرمی به فراموشی سپرده شد و تنها نکته دارای اهمیت، فروشی بود که آثار در گیشه به دست می آوردند. این رویه در سال های اخیر شدت بسیاری پیداکرده است به ویژه در برخی از تولیدات به وضوح شاهد استعمال انواع مخدرات هستیم. با این مقدمه می خواهیم به برخی از تولیدات سینما و پلتفرم ها در این زمینه بپردازیم.

اولین بخش این یادداشت به ساخته اخیر سروش صحت به اسم «صبحانه با زرافه ها» برمی گردد. این فیلم مانند دیگر آثار کمدی در گیشه توانسته فروش خوبی داشته باشد. این امر نیز هیچ ربطی به کیفیت فیلم، نداشته و تنها به موجی مربوط می شود که سینمای ما چندین سال است در آن گرفتار آمده است. در سینمای فعلی تنوع ژانر وجود ندارد بلکه صرفاً کارهایی به اسم طنز ارزش های جامعه را هدف قرار گرفته اند.

var player = videojs('player_186129_3642574',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3642574',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

استقبال از فیلم هایی نظیر، «صبحانه با زرافه»، «تگزاس» و... این پرسش را در ذهن پیش می آورد که چرا سلیقه مخاطب به این سمت معطوف شده است. برای این پرسش دلایل مختلفی را می توان متصور شد که بیان کامل آن در حوصله این یادداشت نمی گنجد اما به اختصار باید گفت؛ تهی شدن تلویزیون از آثار خوب طنز و نادیده گرفتن خواست مردم در برنامه سازی سیما مخاطب را به سمت آثار کمدی سینمایی سوق داده است. همچنین شرایط اقتصادی موجود در جامعه، مردم را در حالتی قرار داده که می خواهند به هر طریق ممکن، مشکلات خود را فراموش کنند. برای رسیدن به این خواسته نیز برایشان اهمیتی ندارد در فیلم چه اتفاقی رخ می دهد بلکه نکته مهم آن است که تنها برای ساعتی از مسائل پیرامون خود رها شوند.

اما بحث ما در این مطلب به چرایی گرایش مخاطبان به سمت تولیدات سخیف طنز نیست بلکه می خواهیم به برخی از رفتارهای ضد اخلاقی تولیدات نمایشی سینما و شبکه نمایش خانگی بپردازیم. برای نمونه در «صبحانه با زرافه ها» به وضوح استفاده مواد مخدر تصویر می شود اما نکته وحشت آور اینجاست این سوءرفتار، شکلی مذموم ندارد بلکه از مخدر قبح زدایی هم شده است.

قبح زدایی از مواد مخدر

درگذشته وقتی قرار بود استعمال مواد مخدر نشان داده شود حتماً این نکته مورد توجه قرار می گرفت که استعمال تصویری زشت داشته باشد اما در «صبحانه با زرافه ها» نه تنها این موضوع شکلی ناخوشایند ندارد بلکه مانند یک تفریح نشان داده می شود که هیچ بازخورد فیزیکی  و روحی برای تماشاگرانش را نیز در پی ندارد. در کلامی دیگر در فیلم جدید سروش صحت، گفته می شود مواد مخدر اگر صحیح و به جا استفاده شود نه تنها مضر نیست بلکه رفتاری سرگرم کننده نیز است که برای مصرف کننده لحظات خوشی را به وجود می آورد. نکته عجیب تر اینکه مصرف مواد در فیلم، تنها محدود به فردی خاص نمی شود بلکه به گونه ای اقشار مختلف را درگیر آن نشان می دهد. در این فیلم همچنین به تنها چیزی که اهمیت داده نمی شود، خانواده است. شخصیت ها یا متارکه کرده اند یا زندگی خانوادگی خوبی ندارند. ازدواج در این اثر، اقدامی در جهت سلب آزادی فردی نشان داده می شود! این مجموعه از نقایص در حالی است که کارگردان این فیلم در برنامه تلویزیونی «کتاب باز» که اتفاقاً جز معدود کارهای خوب تلویزیون بود سعی در ترویج فرهنگ کتابخوانی داشت حال چه پیش آمده که چنین سینماگری تا به این حد از فضایی که خلق کرده دور می شود.

«صبحانه با زرافه ها» یک کپی ناشیانه از فیلم «خماری» تاد فلیپس در سال 2009 است که حال پس از سال ها دست مایه یک کارگردان ایرانی قرار گرفته است. فیلم نه تنها در بستر جامعه و فرهنگ ایرانی تعریف نمی شود بلکه با کلیت آن در تضاد و منافات است. جوانانی که حتی در زمان پذیرفتن تعهد یک زندگی مشترک و چه بعد پذیرفتن آن، تنها به امیال و خواسته های خود توجه کرده و آنان را در اولویت قرار می دهند. هیچ کدام از شخصیت ها تمایلی به دگردیسی یا تحول مثبت ندارند. گرچه به لفظ می کوشند که این تغییر را در بیان اظهار کنند اما بر روند زندگی قبلی خود مصر هستند که اصول و قواعد آن تنها بر پایه لذت بردن است.

مشکلاتی که پیرامون آن سخن رانده شده تنها معطوف به سینما نمی شود بلکه در شبکه نمایش خانگی نیز با همان شدت دیده می شود. در سریال «غربت» که چند ماهی نیز توقیف بود مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر نشان داده می شود. همچنین در سریال «گردنی زنی» هم این رفتار دیده می شود. دیگر تولیدات نمایشی پلتفرم ها نیز عمدتاً چنین مشکلاتی را در خود دارند. بخش دیگر آسیب های پلتفرم ها به رئالیتی شوهایی مربوط می شود که در اشکال مختلف تولید و روانه آنتن شده اند. سردمدار این تولیدات برنامه «جوکر» ساخته جدید احسان علیخانی است. این برنامه با اعتراض بسیاری از مردم مواجه شده بی حیایی کلامی و رفتاری را به حد اعلای خود رسانده است حتی باید ادعا کرد بخش هایی از این سریال را نمی توان به همراه خانواده تماشا کرد.

مال اندازی با رئالیتی شو

«پدرخوانده»، «شب های مافیا» و.... نیز دیگر رئالیتی شوهایی هستند که تنها با هدف کسب منافع مالی تولید شده و هیچ سنخیتی با فرهنگی بومی و دینی ما ندارد. در این کارها جدا از اینکه پوشش ها هیچ ربطی به کشورمان ندارد هیچ نکته اخلاقی و آموزنده ای نیز دیده نمی شود. همچنین چینش افراد در این مجموعه نشان می دهد عده ای بازیگر مشخص در تولیدات مربوطه، ثابت هستند و دائماً از این بازی به بازی دیگر می روند! در حقیقت این رئالیتی شوها به اندازه ای بی کیفیت هستند که هیچ گاه بازیگران که دارای کیفیت و اعتبار بالا هستند در آن حضور پیدا نمی کنند پس همیشه عده ای خاص در این آثار، تکرار می شوند. در این میان باید برنامه «گل یاپوچ» را باید یک استثنا دانست که صرفاً یک بازی بومی را به نمایش درمی آورد و آدم ها کاملاً واقعی بوده و مانند دیگر مسابقات از هنرپیشه های تکراری استفاده نمی شود.

درباره مسابقات پلتفرم سؤالی وجود دارد آن هم اینکه، چرا در این برنامه ها صرفاً از هنرپیشه ها استفاده می شود؟ آیا این افراد برای توده مردم الگوهای مناسبی هستند که حتماً باید آنها را در مسابقات مختلف تکرار کرد؟ آیا این افراد جدا از بازیگری که فایده اش تنها زندگی فردی خودشان را در برمی گیرد، کار خاصی را در جامعه پیرامون خود انجام داده اند که سودش مردم را بهره مند کند؟ جواب این سؤالات کاملاً روشن است اما همان گونه که گفته شد هدف سازندگان این برنامه صرفاً سود مالی است و برای رسیدن به آن نیز از هیچ حرکت مبتذلی دریغ ندارند.

ترویج نوع خاصی از سبک زندگی غیرهمخوان با فرهنگ ایرانی نیز از جمله مسائل مورد توجه در اغلب انتقاد های وارده به این تولیدات است؛ زیرا ترویج سبک زندگی غربی، مظاهر فاحش تجملات و اشرافی گری با سرعت خیره کننده ای در حال قبح زدایی بلکه تبلیغ است. بسیار مشاهده می شود با اصالت بخشیدن به زندگی های پرزرق وبرق در این تولیدات، موقعیت های لوکس و لاکچری و ترویج تجمل گرایی، به علت فاصله این روایت با سطح زندگی عموم قشر های جامعه، نوعی احساس یاس و سرخوردگی برای بیننده ایجاد می شود. از سویی قهرمانان داستان همواره کسانی هستند که زندگی سرمایه داری، خانه و ماشین آن چنانی دارند. درضمن نبود شفافیت مالی شبکه نمایش خانگی و آلوده شدن برخی تولیدات به فساد و پولشویی که بار ها صحبت از آن طی سالیان اخیر در رسانه ها مطرح شده نیز به عنوان نقصان در زیرساخت ‏های حقوقی و قانونی پلتفرم ها قلمداد می شود.

تقلید از سریال های های نخ نماشده ترکیه ای، هالیوودی و یا آمریکای لاتین، فرمول متداولی است که در بخش زیادی از این سریال ها مشاهده می شود؛ این وضعیت تا آنجایی است که شاهد دعوت از بازیگران ترک برای بازی در سریال های ایرانی نیز بوده ایم. به این لیست باید مواردی، چون سیاه نمایی، تحقیر و تضعیف فرهنگ و هویت خودی را نیز باید اضافه کرد؛ توجه به این نکته ضروری است در استحاله فرهنگی در حال رخ دادن نه تنها فرهنگ خودی تبلیغ نمی شود، بلکه تحقیر و در مقابل، فرهنگ غیر بومی تقدیس می شود.

var player = videojs('player_650605_3642573',{ techOrder: [ "html5" , "flash"],poster:'',width:400,height:300}); videojs.addLanguage('en', {"No compatible source was found for this media.": "مشاهده ی ویدیو نیاز به پشتیبانی مرورگر از codec h264 یا نصب فلش پلیر دارد."}); player.one('play', (function(){ $.post('/fa/ajax/news/video/3642573',{},function (data) {}); })); کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

نقدهایی که مطرح کردیم عمدتاً به سینما و پلتفرم ها وارد است و کمتر به رسانه ملی مربوط می شود البته تلویزیون نقدهای فرهنگی کم ندارد که باعث مشکلات فراوان هم شده است اما به هرحال در بحث موضوعاتی چون مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی و دریده گی رفتاری هم اندازه سینما و شبکه نمایش خانگی نیستند. در این میان استثناهایی نیز «اژدهای هفت سر» هم وجود دارد که در آن مصرف مشروبات الکلی را شاهد هستیم اما میزان این تولیدات اندک است و نوعی استفاده نیز تبلیغی نیست.

در خاتمه این مطلب باید اذعان کرد که مخاطب تولیدت غیر اخلاقی سینما و تلویزیون تنها بزرگسالان نیستند هرچند کارهایی که برشمردیم برای اقشار بزرگسال هم مضر است اما اینکه تولیدات مربوطه در معرض دید کودک و نوجوان قرار گیرد بسیار خطرناک است اما متأسفانه به وضوح در سالن های نمایش فیلم های سخیف کمدی می بینیم که کودکان هم همراه با خانواده، مخاطبان آثار هستند. در این راستا رده بندی سنی هم نمی تواند راهکار مناسبی باشد چون تجربه نشان داده خانواده ها عموماً با فرزندان خود به سینما می آیند چون نمی توانند کودکان یا نوجوانان خود را در خانه تنها بگذارند. در چنین شرایطی باید یک سیاست جدی اندیشیده شود تا از آسیب هایی که این تولیدات بر فرهنگ عمومی وارد می کنند، کاسته شود.

به قلم داوود کنشلو

انتهای پیام